Herken en bestrijd galmijten

Galmijten zijn vervelend, maar meestal relatief onschadelijk, kattenkwaad in tuinen. De kleine dieren zijn niet met het blote oog te zien - een plaag wordt eerder uitgedrukt door de typische gallen, kleine croissants op de bladeren van de waardplanten. Lees hieronder wat u kunt doen tegen het ongedierte.

De gallen verschillen in vorm en kleur afhankelijk van het type mijt en boom

Wat zijn galmijten precies?

Galmijten, zoölogisch Eriophyidae, zijn kleine mijten die voor ons mensen voornamelijk als poortongedierte verschijnen. Ze behoren tot de subklasse van mijten binnen de klasse van spinachtigen en vormen een familie met 274 geslachten en meer dan 300 verschillende soorten (vanaf 2013).

Verschijning

De witachtige, bruinachtige of geelachtig gekleurde mijten hebben een lichaamslengte van slechts 0,08 tot 0,5 millimeter, wat alleen mogelijk is door een ontbrekend cardiovasculair systeem. Grotere soorten zijn alleen met een vergrootglas te zien, de rest alleen onder een microscoop. Galmijten zijn wormachtig en licht gebogen van vorm en zijn aan de bovenkant gepantserd met achterplaten. In tegenstelling tot andere mijten hebben ze maar 4 in plaats van 8 poten.

levensstijl

Galmijten overwinteren in fruitmummies, onder knopschubben of in de bladoksels van hun waardplanten en migreren van daaruit naar de ontspruitende bladeren in het voorjaar. Met hun kaakklauwen zuigen ze aan de bladeren en veroorzaken karakteristieke uitsteeksels, ook wel gallen of pokken genoemd, waarin ze verblijven en zich vermenigvuldigen door de enzymen die in het speeksel vrijkomen.

De ontwikkeling van de larven via het nimfstydium tot volgroeide galmijten kan ongeveer 10-15 dagen duren, zodat er binnen één seizoen een enorme populatie kan groeien. De dieren verspreiden zich via de wind. Galmijten planten zich bijzonder goed voort in droge, warme omstandigheden.

Schade aan afbeelding

De linde galmijt is gespecialiseerd in lindebomen

Galmijten parasiteren verschillende planten en veroorzaken verschillende soorten schade. Bomen en struiken zoals esdoorn, hazelaar, els, pruim, iep, beuk, linde, kornoelje, walnoot of coniferen worden het meest getroffen, evenals bessenstruiken zoals bramen, aalbessen en frambozen en wijnstokken. Veel van de galmijtensoorten zijn gespecialiseerd in bepaalde planten en zijn naar hen vernoemd, zoals de linde galmijt (Eriophyes tiliae), de appelroestmijt (Aculus sinnendali) of de walnootpokkengalmijt (Aceria tristriata).

	Een hoorn	Coniferen	Linde	hazelaar	Bramen	Krenten
Schade aan afbeelding	Kegelvormige, later roodachtig verkleurde uitsteeksels (gallen) op het bladoppervlak	Uitgehold en bruine verkleuring, dan vallen de naalden eraf	Viltachtige plekken op de bladeren	Gezwollen, vergrote 'ronde knoppen' die niet ontkiemen en afsterven	Geremde vruchtvorming, bessen blijven geheel of gedeeltelijk rood en oneetbaar: oogstverlies	Gezwollen ronde knoppen, onvolgroeide, asymmetrische bladeren, groeiachterstand, mogelijk overdracht van brandnetelbladeren, waardoor vruchtvorming wordt geremd
Gevecht	Verwijder geïnfecteerde scheuten en bladeren	In geval van ernstige besmetting, spraybehandeling met oliepreparaat of, in extreme gevallen, bezuinigen	Verwijder geïnfecteerde delen van de plant	Breek gezwollen ronde knoppen uit, verwijder geïnfecteerde delen van de plant	Spraybehandeling met oliepreparaat of vloeibare mest, snoeien van geïnfecteerde plantendelen, gooi fruitmummies weg	Gezwollen ronde knoppen uitbreken, geïnfecteerde delen van de plant wegsnijden, angstmummies weggooien, sproeibehandeling met oliepreparaat of vloeibare mest, grond vochtig houden

De zogenaamde gallen zijn typerend voor schade veroorzaakt door galmijten. Dit zijn uitstekende weefselgroei aan de boven- of onderkant van de bladeren van de voederplant. De mijten zijn vernoemd naar deze gallen. De gallen hebben meestal een halvemaanvormige tot nodulaire vorm en kunnen lichtgroen en later bruinachtig of roodachtig van kleur zijn.

Galmijten laten kegelvormige gallen achter op esdoornbladeren

Andere symptomen kunnen ook optreden: Hazelaar, taxus, bes en kruisbes hebben gezwollen, vergrote toppen die dienen als toevluchtsoord en legplaats voor hele hordes mijten. Zulke aangetaste ronde knoppen ontkiemen en sterven niet meer. Lindebomen vertonen viltige plekken als ze worden aangetast, terwijl de bladeren van haagbeuken zich oprollen. Op berken en wilgen vormen bossige of bolvormige verklevingen, zogenaamde heksenbezems of, bij wilgen, verwarde koppen.

Bij bramen wordt ook de vruchtvorming geremd. De bessen rijpen niet volledig, blijven gedeeltelijk of geheel rood en zijn daardoor oneetbaar. Degenen die op grote schaal bramen telen, kunnen een aanzienlijk oogstverlies lijden door galmijten.

Bepaalde soorten galmijt brengen ook ziekten over. Zo kunnen aalbessen door galmijtbesmetting met het brandnetelbladvirus geïnfecteerd raken, wat weer leidt tot verminderde vruchtvorming.

Afgezien van de oogstverliezen bij bramen en, secundair, bij krenten, is de schade veroorzaakt door galmijten beperkt tot de visuele misvorming en het verlies van bladeren van de planten. De besmetting is niet echt gevaarlijk, d.w.z. het is niet ernstig schadelijk voor hen.

Bestrijd galmijten

Hoe verschillend de symptomen van galmijtplaag ook voorkomen op de verschillende waardplanten, de mogelijke bestrijdingsmethoden zijn net zo divers. Zoals zo vaak bij ongediertebestrijding, dienen galmijten enerzijds preventief en anderzijds acuut te worden bestreden.

het voorkomen

Het voorkomen van galmijtaantasting begint bij de selectie van de planten en hun plantgebied. Planten die vatbaar zijn voor ongedierte, mogen bijvoorbeeld niet op bijzonder warme, droge en beschermde locaties worden geplaatst, omdat een dergelijke omgeving de vermenigvuldiging van galmijten bevordert. Vermijd ook overmatige stikstofbemesting, maar de planten moeten er toch voldoende van worden voorzien.

In het geval van bramen worden vooral laatrijpe rassen aangetast door aantasting. Dus als het je niet echt uitmaakt, kies dan voor een vroegrijpe variëteit.

Advies

Vooral bij de vatbare bessenstruiken zijn er nu ook bepaalde soorten die resistent zijn tegen galmijten. Bijvoorbeeld de braam Rubus fruticosus 'Choctaw', de rode bes Ribes rubrum 'Rovada' of de framboos Rubus idaeus 'Willamette'. Ook over andere resistente rassen kunt u in tuinwinkels gerichte vragen stellen.

Acute beheersmaatregelen

Als er al een galmijtplaag heeft plaatsgevonden, moet u gefaseerde maatregelen nemen om de populatie het hele seizoen in te dammen. De belangrijkste maatregelen zijn:

• verwijder geïnfecteerd plantmateriaal
• Spatkuren met oliepreparaten, brouwsels en vloeibare mest
• Gebruik voervinnen
• Houd de grond vochtig en los

Verwijder geïnfecteerd plantmateriaal

Aangetaste delen van de plant moeten onmiddellijk worden verwijderd

Zodra u een galmijtplaag opmerkt, dient u eerst alle geïnfecteerde delen van de plant te verwijderen. Door de opgeblazen ronde knoppen van hazelaar, aalbessen, kruisbessen en taxusbomen uit te breken, kun je in het voorjaar al een groot deel van de mijten uitroeien. Uitgebroken, geïnfecteerde knoppen kunt u het beste met het huisvuil weggooien, in geen geval in de tuin. Zwaar aangetaste scheuten en takken moeten volledig worden weggesneden en ook worden vernietigd. Radicaal snoeien is ook geschikt voor gewassen die goed verdragen worden door snoei.

Vanaf de latere vruchtfase moeten de fruitmummies die door de galmijten worden gebruikt als overwinteringsverblijf worden verwijderd.

Spatkuren met oliepreparaten, brouwsels en vloeibare mest

Bij planten waar de galmijten de typische gallen op hun blad produceren, kan het ongedierte het beste direct tijdens de migratiefase worden bestreden. De migratiefase is de fase waarin de mijten hun overwinteringsplaatsen verlaten in de fruitmummies of onder de knopschubben en migreren naar de ontspruitende bladeren. Hier kun je dan, in de loop van de groeifase, ook wekelijks een behandeling toepassen met oliepreparaten (veelal op basis van koolzaadolie) of zelfgemaakte plantenbrouwsels of mest. Bij bramen worden de jonge scheuten behandeld als ze een lengte van ongeveer 10 centimeter hebben bereikt, dan weer na anderhalve week en tenslotte net voor de bloei.

De volgende zijn bewezen effectieve, natuurlijke remedies tegen mijten, bijvoorbeeld:

• Rainfarnsud
• Knoflook extract
• Brandnetelmest

1. Rainfarnsud

Snijd voor een boerenwormkruid ongeveer 150 g vers boerenwormkruid fijn, verbrand het met ongeveer 5 liter kokend water en laat alles 10 minuten trekken. Filter vervolgens het brouwsel. Gevuld in een lege bloemspuit, kun je er vervolgens de aangetaste planten mee behandelen.

2. Knoflookextract

U kunt een knoflookextract maken door ongeveer 100 g gehakte teentjes knoflook 20 uur in 24 ml olie te weken. Verdun het filtraat met een liter water en voeg 10 ml wrongelzeep toe.

3. Brandnetelmest

Brandnetelmest helpt tegen een breed scala aan ongedierte

Brandnetelmest is over het algemeen een bewezen, ecologische plantversterker en meststof en kan ook helpen tegen galmijten. Om brandnetelmest te maken, maal je ongeveer een kilo verse brandnetels en giet je er 10 liter regenwater overheen. Dek het geheel af en laat het ongeveer twee weken fermenteren, dagelijks roerend. Als er geen kooldioxide meer wordt gevormd, d.w.z. geen bellen meer opstijgen, is de vloeibare mest klaar en kan deze worden afgefiltreerd. Om als spray tegen galmijten te gebruiken, de zorgvuldig gefilterde bouillon 1:10 verdunnen met water en met een bloemenspuit op de planten aanbrengen.

Gebruik natuurlijke vijanden

Het kan ook erg handig zijn om natuurlijke vijanden tegen de galmijten te gebruiken. Het betreft voornamelijk roofmijten (Gamasina), die worden verkocht in dragergranulaat. De korrels kunnen meestal rechtstreeks op de geïnfecteerde delen van de plant worden gestrooid. De roofmijten eten zowel de larven als de volwassen galmijten en gaan zelf dood zodra ze geen galmijten meer kunnen vinden.

Lacewing-larven kunnen ook worden gebruikt tegen galmijten. Ze worden verkocht in kartonnen honingraten in het eerste of tweede larvale stadium. Het is essentieel dat ze worden ingezet zoals beschreven in de bijgevoegde beschrijving, zodat de gaasvlieglarven elkaar niet kannibaliseren.

Houd de grond vochtig en los

Vooral bij aangetaste fruitbomen en bessenstruiken is het ook bij een galmijtbesmetting nuttig om de grond los en vochtig te houden. Grond onder de plant af en toe opharken en gelijkmatig water geven. Mulchen met schors of stro is handig om vocht vast te houden.

Effect van galmijten op mensen

Net als veel andere soorten mijten, kunnen galmijten ook schadelijk zijn voor de mens. Allereerst zijn allergische reacties mogelijk. Galmijtbeten manifesteren zich meestal in de vorm van kleine puisten met jeuk en roodheid. In ernstigere gevallen kunnen ze echter ook ernstigere ziekten veroorzaken, zoals de ziekte van Lyme, tyfus, tularemie of rickettsia-pokken.

Daarom is het vooral belangrijk voor gevoelige mensen om beschermende kleding, vooral handschoenen, te dragen bij het beheersen van de planten. Bovendien moet men ervoor zorgen dat bij het nemen van de maatregelen geen kleding in huis wordt genomen, om verspreiding naar kamerplanten daar te voorkomen.

Häufig gestellte Fragen

Wat zijn galmijten?

Galmijten zijn bij ons mensen vooral bekend als een plantenplaag. Als mijten behoren ze tot de spinachtigen en vormen ze een familie met 274 geslachten en meer dan 300 soorten. Ze zijn microscopisch klein en onzichtbaar voor het blote oog. Alleen de schade die ze veroorzaken aan esdoorn, hazelaar, pruimenbomen, bramen of aalbessen is zichtbaar. Kenmerkend hierbij zijn kromme uitstulpingen op de bladeren.

Hoe kun je galmijten herkennen?

Galmijten op zich zijn niet te zien, maar hun werk wel

De dieren zelf zijn niet met het blote oog of zelfs met een normaal huishoudelijk vergrootglas te zien, omdat ze slechts ongeveer 0,08 tot 0,5 millimeter groot zijn. Onder de microscoop zie je je wormachtige, witachtige, bruinachtige of gelige lichaam met slechts 4 poten in plaats van de 8 poten die veel voorkomen bij spinachtigen en mijten. Een aantasting van planten met galmijten is alleen te herkennen aan de aantoonbare schade aan de planten.

Welke planten worden aangevallen door galmijten?

Vooral loofbomen zoals esdoorn, linde, hazelaar, els, beuk of iep worden aangetast, maar coniferen kunnen ook galmijten aantasten. Heesters zoals kornoelje, bramen, frambozen en aalbessen worden ook aangevallen.

Wat is de schade die wordt veroorzaakt door een galmijtplaag?

Galmijtinfestatie manifesteert zich meestal door groenachtige tot roodachtige of bruinachtige, kegelvormige uitstulpingen, de gallen, op de bladeren van de overeenkomstige planten. Viltige plekken, gezwollen, niet-knopende en afstervende ronde knoppen, asymmetrische of gekrulde bladeren, groeiachterstand en geremde vruchtvorming (bij bramen geheel of gedeeltelijk rood fruit) kunnen echter ook voorkomen.

Hoe kun je galmijten bestrijden?

De strijd tegen galmijten ziet er per plant anders uit. Als alleen de bladeren misvormd zijn door de kromme gallen, moeten ze worden verwijderd en afgevoerd. Verder kunnen sproeikuren met preparaten op basis van olie of met zelfgemaakte boerenwormkruidbouillon, knoflookextract of brandnetelvloeistof worden gebruikt. Fruitmummies waarin de mijten overwinteren, moeten zorgvuldig worden verwijderd en vernietigd. Radicaal snoeien kan ook nodig zijn bij snoei-compatibele en ernstig aangetaste planten.

Zijn galmijten ook gevaarlijk voor mensen?

Galmijten kunnen bij mensen allergische reacties veroorzaken. Dit uit zich in de vorm van puisten, jeuk en roodheid. In ongunstige gevallen kunnen de mijten ook ziekten veroorzaken zoals de ziekte van Lyme, tyfus, tularemie of rickettsia-pokken.