Zie neofieten met andere ogen

Neofieten worden vaak afgeschilderd als gevaarlijk en vijandig. Maar heel weinig soorten hebben negatieve gevolgen voor onze ecosystemen. Deze soorten geven niet alleen vorm aan de natuur, maar ook aan cultuurlandschappen. Daarom zijn alternatieve manieren om met dit potentiële gevaar om te gaan niet geheel nieuw.

De lupine werd ook geïntroduceerd

De belangrijkste dingen in het kort

• Neofyten zijn planten die niet tot de natuurlijke vegetatie van een habitat behoren. Ze worden door mensen over de hele wereld meegenomen, maar sinds de ijstijd hebben planten zich buiten hun natuurlijke verspreidingsgebied verspreid.
• Er zijn maar weinig soorten die gevaarlijk zijn voor de inheemse flora. Dergelijke organismen worden invasief genoemd.
• Sommige voorbeelden krijgen veel aandacht vanwege hun vermogen zich te verspreiden.
• Individuen kunnen alternatieve methoden gebruiken om de verspreiding van dergelijke soorten te stoppen. Veel nieuwe planten zijn eetbaar.

Wat zijn neofieten?

Neofyten zijn een subcategorie van de neobiota. Deze naam is afgeleid van de Griekse termen néos voor "nieuw" en bíos voor "leven". In de strikte definitie omvat neobiota alle soorten die door mensen over de hele wereld zijn verspreid. Deze wezens verspreidden zich in de vreemde gebieden, waar ze voorheen niet als inheems werden beschouwd. Weinig natuurwetenschappers zijn van mening dat ook andere soorten onder de neobiota vallen, die zich zonder menselijke tussenkomst in vreemde gebieden verspreiden.

De term neobiota omvat:

• Neophyten: neobiotische planten
• Neozoen: neobiotische dieren
• Neomyceten: neobiotische schimmels

Een kijkje in de geschiedenis

Zogenaamde nieuwe planten zijn geen onbekend fenomeen. Het is een natuurlijk proces dat er voortdurend nieuwe soorten naar Centraal-Europa trekken. De hele vegetatie van Centraal-Europa wordt gekenmerkt door soorten die sinds de ijstijd zijn geëmigreerd. De ecosystemen in Duitsland en Europa hebben een hoge mate van resistentie ontwikkeld tegen nieuw geïmmigreerde soorten.

Er zijn veel niche-habitats waar uitheemse soorten een plek vinden en gedijen naast inheemse planten. Deze ontwikkeling wordt gestimuleerd door klimaatverandering, want door de opwarming van de aarde verspreiden warmteminnende planten en dieren zich steeds meer naar noordelijke streken.

Neofieten in Duitsland voor en na 1492

Tijdens het Neolithicum droegen mensen talloze akkerbouwkruiden bij het importeren van graan. Tegenwoordig staan ​​veel van deze kruiden op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten. Deze planten, die door mensen in het Neolithicum of door Romeinse handel naar Europa kwamen, staan ​​bekend als archeofyten. Pas toen Columbus in 1492 Amerika ontdekte, nam het wereldwijde verkeer van goederen en mensen toe, en daarmee ook de verspreiding van planten. Alle planten die na dit jaar zijn geïntroduceerd, worden neofieten genoemd.

Aktuelle situatie

Bijna de helft van alle nieuwelingen die zich in Duitsland hebben gevestigd, is opzettelijk geïntroduceerd. Hiervan is 30 procent siergewassen, de overige 20 procent zijn land- en bosbouwgewassen zoals maïs, aardappelen en tomaten. De andere helft van de nieuwe planten is onbedoeld binnengebracht, bijvoorbeeld als ongewenste bijmenging in het zaad.

Wanneer controle over uitheemse soorten zinvol is:

• Overblijfselen van bedreigde soorten worden verplaatst
• als er een risico is op hybride vorming tussen uitheemse en inheemse soorten
• de historische authenticiteit van de soort in een cultuurlandschap wordt bedreigd

Invasieve Neophyten in Deutschland

De Japanse duizendknoop is een plant die in Duitsland is geïntroduceerd

Niet alle organismen die niet tot de inheemse natuur behoren, zijn ongewenst of gevaarlijk. Er zijn maar weinig nieuwkomers die zich in een vreemd klimaat zelfstandig kunnen vestigen en uitbreiden. De zogenaamde regel van tien stelt dat slechts tien procent van alle geïntroduceerde soorten in het nieuwe leefgebied mag blijven. De overige 90 procent verdwijnt na korte tijd. Nog eens tien procent van de nieuwe soorten kan zich vestigen, en tien procent daarvan leidt tot negatieve effecten. Deze planten staan ​​bekend als invasieve neofieten.

Met ongeveer 0,2 procent is het aandeel invasieve planten - gemeten tegen alle neofieten - verwaarloosbaar.

Definitie

Terwijl de neobiotische soorten alleen organismen omvatten die in vreemde gebieden zijn geïntroduceerd, beschrijft het kenmerk "invasief" dieren, planten en schimmels die zich stevig hebben gevestigd in hun nieuwe habitat. Ze vormen een bedreiging voor de inheemse flora en fauna omdat ze een sterke invloed hebben op de soortensamenstelling en dieren of planten kunnen verdringen.

inval

Welke financiële schade veroorzaken neofieten en neozoa?

Grijze eekhoorns, wasberen en reuzenberenklauw worden in Duitsland als uitheemse soorten beschouwd en hebben zich nu met succes gevestigd. Een dergelijke verspreiding van niet-inheemse soorten kan ten koste gaan van het nieuwe huis als het zwak concurrerende soorten verdringt en habitats verliest. Invasieve soorten kunnen een grote bedreiging vormen voor de inheemse biodiversiteit en economische schade veroorzaken. Volgens een schatting van de Europese Commissie in 2018 zouden deze wezens in heel Europa XNUMX miljard euro schade hebben aangericht.

Waarom zijn invasieve neofieten zo competitief?

De eisen van deze planten sluiten bijzonder goed aan bij de omstandigheden in de nieuwe habitat. Daar kun je een leegstaand gat opvullen. Veel neofieten hebben geen roofdieren in vreemde gebieden, dus niets staat hun verspreiding in de weg. In Duitsland groeien neofieten in toenemende mate op verstoorde en voedselrijke locaties zoals bermen en landbouwgrond. Aan de andere kant worden bossen of heidevelden zelden gekoloniseerd door nieuwkomers. Dit suggereert dat deze planten zijn aangepast aan voedselrijke locaties en tolerant zijn voor verstoringen.

Eigenschappen die verspreiding ondersteunen:

• Planten produceren grote hoeveelheden zaden
• hun vegetatieve vermogen om zich te verspreiden is erg hoog
• hoge aanpasbaarheid aan nieuwe omgevingsomstandigheden

Neophytes: voorbeelden van buitenaardse planten

De prachtige glandulaire balsem is een meester in het gooien van zaden

De lijst met neofieten in Duitsland omvat ongeveer 400 planten. Deze lijst met neofieten bevat gevestigde plantensoorten, enkele ondersoorten en variëteiten, evenals nieuwe soorten die zijn ontstaan ​​door kruising en vegetatieve vermeerdering. In 2019 publiceerde de EU de EU-lijst met 66 invasieve dier- en plantensoorten. Een handvol van deze organismen wordt vanwege hun biologie als uiterst bedreigend voor de biologische diversiteit beschouwd.

	wetenschappelijk	oorsprong	probleem
Herculische ziekte	Heracleum mantegazzianum	Kaukasus	produceert tot 10.000 zaden
Japanse duizendknoop	Fallopia japonica	Oost-Azië	explosief verspreid over verreikende wortelspruiten
Doorweekt lentekruid	Impatiens glandulifera	Himalaya	schiet zaden tot zeven meter hoog
Canadese guldenroede	Solidago canadensis	Noord-Amerika	vormt ondoordringbaar struikgewas

Lupine (Lupinus polyphyllus)

De soort komt oorspronkelijk uit Amerika en kenmerkt zich door een lange penwortel. Eén plant ontwikkelt tot 60 bloemen. Deze ontwikkelen ongeveer 2.000 zaden die over een afstand van zes meter kunnen worden geslingerd. Op deze wortels zitten knobbelbacteriën, die stikstof uit de lucht binden en beschikbaar maken voor planten. Door hun uitbreiding worden bodems vruchtbaarder, wat niet overal wenselijk is. De lupine verspreidt zich ook op arme gronden en verdringt soorten die van dergelijke locaties afhankelijk zijn.

Bedreigde soort:

• Arnica en kattenpoten
• Varkenshaar gras en bolbloem
• Orchidee en Turkse lelie

Beifuß-Ambrosie (Ambrosia artemisiifolia)

De bijvoet ambrosia is een doorn in het oog van mensen met allergieën

De alsem ambrosia verspreidt zich steeds meer in Beieren. De soort kon zich ongemerkt verspreiden via vogelzaad en groeit voornamelijk in tuinen onder vogelvoedingsplaatsen. Als ruderale plant koloniseert de soort afkomstig uit Noord-Amerika verstoorde locaties en bermen. Het groeit op spoordijken, op puinhopen en bouwplaatsen. Omdat stuifmeel ernstige allergieën kan veroorzaken, heeft het Beierse Ministerie van Milieu een actieprogramma ontwikkeld om de soort te bestrijden.

Robinie (Robinia pseudacacia)

Het hout komt uit Noord-Amerika en wordt onder de naam silver rain in lanen aangeplant. De bijzondere eigenschappen van deze soort zijn terug te zien aan puin: het is bestand tegen strooizout en verdraagt ​​emissies. Robinia heeft momenteel het grootste potentieel voor verplaatsing. Het is in staat om atmosferische stikstof te binden en het op te hopen in de bodem. Omdat het hout zich op arme locaties verspreidt, zorgt het ervoor dat dergelijke gebieden overbemest worden. Beschermde en gespecialiseerde soorten worden uit deze habitats verdreven.

Dit is wat Robinias veroorzaakt:

• soortenrijke halfdroge gazons hebben schaduw
• zeldzame orchideeën gaan verloren
• Insecten die gespecialiseerd zijn in orchideeën, kunnen geen voedselbronnen vinden
• vochtige taluds worden losgemaakt en verzacht door hardlopers
• In de bodem verrijkte stikstof wordt in het water gespoeld

Moet het individu iets doen?

Hoe mooi sommige neofieten ook zijn, ze hebben de neiging inheemse soorten te verdringen

Het is primair een kwestie van natuurbehoud om te beslissen over beheersmaatregelen. Er zijn nog steeds grote hiaten in de beoordeling van invasiviteit. Veel verbanden binnen het bereik van dergelijke soorten zijn onbekend. De goodwill van een persoon kan snel tot negatieve gevolgen leiden. Vergissingen en onzorgvuldigheid kunnen ook schade toebrengen aan inheemse en bedreigde diersoorten. Elke opruimactie betekent een andere ingreep die broedvogels kan verstoren of een poort kan creëren voor nieuwe soorten.

Advies

Zorg ervoor dat u de planten in uw tuin zorgvuldig uitkiest en plant, indien mogelijk, geen planten die zich willen verspreiden.

Voorkom verspreiding

Als de aandelen al zover zijn uitgebreid dat volledige clearing onrealistisch lijkt, moet verdere expansie worden gecontroleerd. Zorg ervoor dat lupinen en guldenroede zich niet voortplanten via zaden. Snijd de bloeiwijzen op tijd af voordat de zaadjes zich beginnen te vormen. Het continu verwijderen van nieuwe scheuten helpt vegetatieve verspreiding tegen te gaan.

Neofieten gebruiken in de keuken

Veel nieuwelingen zoals aardappelen, aardperen of tomaten zijn een onmisbaar onderdeel van de keuken geworden. Zelfs onder de planten die na 1492 zijn genaturaliseerd, zijn er kruiden die eetbaar zijn. Als de soort het leefgebied niet bedreigt, heeft uitgebreide controle weinig zin. U kunt eerder de zaden, bladeren of scheuten van deze planten oogsten en hun verspreiding onder controle houden door middel van gerichte inzamelingsacties.

YouTube

Advies

Bekijk voordat je op een foerageerreis gaat, foto's van inheemse en buitenaardse soorten. Veel soorten lijken erg op elkaar.

Japanse duizendknoop

De plant wordt in China en Japan beschouwd als een geneeskrachtig kruid en wordt gebruikt voor het genezen van thee. Hun jonge scheuten hebben een smaak die lijkt op de bladstengels van rabarber. Ze kunnen worden verwerkt tot smakelijke dipsauzen en pittige jam. Als ze nog heel jong zijn, kunnen de scheuten rauw gegeten worden.

Lupine

Lupinezaden zijn een vrij onbekend ingrediënt in voedsel. Hun voedingswaarde is vergelijkbaar met die van verwante peulvruchten zoals erwten en sojabonen. Voordat de zaden kunnen worden geconsumeerd, moeten de bittere stoffen worden verwijderd. Op traditionele wijze gebeurt dit door het 14 dagen in zout water te bewaren. De zaden worden vervolgens meerdere keren gekookt in zoet water. Lupinezaden kunnen worden bereid als erwtengroente of worden gebruikt in salades.

Häufig gestellte Fragen

Wat zijn uitheemse soorten, neofieten en neozoa?

In Duitsland en de aangrenzende Duitstalige landen worden planten meestal neofieten genoemd, dieren als neozoa. In het Engels is een onderverdeling in planten, dieren en paddenstoelen ongebruikelijk. Uitheemse soorten worden gezamenlijk "uitheemse soorten" genoemd. Als de soort een onderdrukkend karakter heeft, worden ze beschouwd als "invasieve soorten".

Hoe gevaarlijk zijn neofieten?

Er zijn een paar soorten die gezondheidsrisico's voor mensen opleveren. Niet iedereen reageert echter op dezelfde manier. Gevoelige mensen en mensen met een allergie moeten voorzichtig zijn. De reuzenberenklauw produceert een stof die bij aanraking de natuurlijke bescherming van de huid tegen de zon vernietigt. Bij normaal zonlicht kunnen ernstige brandwonden en blaarvorming optreden.

De bijvoet ambrosia produceert tot november miljarden minuscule pollen, die de luchtwegen binnendringen en allergieën veroorzaken. Smalbladige Jakobskruiskruid nestelt zich graag in weilanden en velden. Als hun giftige plantendelen in de graanoogst terechtkomen, kunnen ze bij het eten van brood schadelijk zijn voor de gezondheid.

Kunnen neofieten nuttig zijn?

Neofieten spelen een belangrijkere rol, hoe meer afgelegen een locatie lijkt. Vanwege hun locatievereisten kunnen sommige planten geschikter zijn dan inheemse planten als het gaat om het koloniseren van ernstig aangetaste gebieden. Voor veel dieren worden neofieten nu beschouwd als belangrijke voedselplanten:

• Koperen rotspeer levert voedsel voor vogels
• laatbloeiende reuzenberenklauw voorziet bijen van voedsel terwijl er nauwelijks andere planten bloeien
• Glandulaire balsem is een van de meest populaire bloeiende planten onder hommels in augustus
• Paardenkastanje mineervlieg is een belangrijke voedselbron voor mezen tijdens het grootbrengen van hun jongen

Waarom verspreiden neofieten zich zo veel?

Planten leven in een constant veranderende wereld waarin ook de leefomstandigheden continu fluctueren. Dit leidt ertoe dat slecht aangepaste soorten worden verplaatst en beter aangepaste organismen een nieuwe niche vinden. Dergelijke processen vinden ook plaats onafhankelijk van menselijke tussenkomst. Veel soorten hebben echter geen toegang tot deze habitats zonder menselijk transport.

Moeten neofieten worden bestreden?

Een kritische afweging is nodig of een soort daadwerkelijk opnieuw moet worden uitgeroeid. Zo'n maatregel vertegenwoordigt een verdere menselijke tussenkomst, waardoor nieuwe ongewenste soorten kunnen binnendringen. Alleen door mensen ontstaan ​​locaties waar zeer gespecialiseerde en bedreigde diersoorten geen levensonderhoud kunnen vinden. Komt er toevallig een niet-inheemse soort naar deze locatie, dan kan deze gebruik maken van zijn groeivoordeel. In moderne natuurbeschermingsconcepten lijken alternatieve maatregelen zoals controle of gebruik zinvoller.